Το τσιμπολόγημα είναι μια διατροφική συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη κατανάλωση μικρών ποσοτήτων φαγητού ή σνακ μεταξύ των κύριων γευμάτων, συνήθως χωρίς πραγματική πείνα. Τα τρόφιμα που συνήθως επιλέγονται κατά το τσιμπολόγημα είναι υψηλά σε θερμίδες, λιπαρά, ζάχαρη και νάτριο, όπως γλυκά, αλμυρά σνακ και άλλα παρόμοια. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία, υψηλή πίεση αίματος και διαβήτης, εάν γίνει συχνή και ανεξέλεγκτη.
Παρακάτω αναλύονται τα δέκα πιθανότερα σενάρια τσιμπολογήματος στα παιδιά με πρακτικές λύσεις για το κάθε ένα.
Πρόβλημα 1: Είναι απρογραμμάτιστα τα γεύματα τις ημέρας και έτσι τα επίπεδα του ζαχάρου ανεβοκατεβαίνουν με αποτέλεσμα να διεγείρεται η επιθυμία για κάτι γλυκό ή αλμυρό και να εμφανίζονται λιγούρες στα παιδιά
Λύση
Αφιερώνουμε λίγο από το χρόνο μας στον προγραμματισμό των γευμάτων της εβδομάδας. Αποφασίζουμε τι θα ψωνίσουμε και τι θα ετοιμάσουμε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. Κανονίζουμε ώστε τα γεύματα του παιδιού να μην απέχουν παραπάνω από 2,5 ώρες μεταξύ τους. Καθημερινά γράφουμε σε ένα ημερολόγιο τι έφαγε το παιδί και τι ώρες με αυτό τον τρόπο θα είμαστε σίγουροι ότι δε θα χάνονται γεύματα και το τσιμπολόγημα με τον καιρό θα υποχωρήσει.
Πρόβλημα 2: Έχουν μεν πρόγραμμα αλλά τα ντουλάπια είναι γεμάτα λιχουδιές και γνωρίζοντάς πως έχουν αυτή την επιλογή τα παιδία τις ζητούν
Λύση
Αδειάζουμε τα ντουλάπια από τις λιχουδιές και αντικαθιστούμε τα ανθυγιεινά τρόφιμα με υγιεινές επιλογές πχ:
Τις σοκολάτες με παστέλια
Τα πατατάκια με σπιτικό ποπ κορν
Τα μπισκότα με μπισκότα ολικής άλεσης
Τις καραμέλες με αποξηραμένα φρούτα
Τα γαριδάκια με άψητους ανάλατους ξηρούς καρπούς
Τους συσκευασμένους χυμούς με φρέσκους ή φρέσκα φρούτα
Την πραλίνα σοκολάτας με ταχίνι ή φυστικοβούτυρο
Πρόβλημα 3: Ο ρυθμός ανάπτυξής τους είναι τέτοιος που οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά δεν καλύπτονται επαρκώς.
Λύση
Υπάρχουν περίοδοι που το παιδί αναπτύσσεται με γρηγορότερους ρυθμούς απ’ ότι συνήθως. Θα το καταλάβουμε όταν ζητάει περισσότερο φαγητό ή σνακ από τα συνηθισμένα. Προστατεύουμε το παιδί από το τσιμπολόγημα αυξάνοντας λίγο τις μερίδες φαγητού ή δίνοντάς του ένα έξτρα υγιεινό γεύμα ή υγιεινό σνακ (αντί για γλυκά) κατά τη διάρκεια τις ημέρας. Εάν αμφιβάλλουμε για την κάλυψη των αναγκών του παιδιού σε θρεπτικά συστατικά τότε μπορούμε να απευθυνθούμε σε ένα διαιτολόγο-διατροφολόγο ώστε να μας σχεδιάσει ένα διατροφικό πλάνο που θα καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του παιδιού
Πρόβλημα 4: Τα παιδιά έχουν «εθιστεί» στη ζάχαρη και τα ανθυγιεινά σνακ λόγω συχνής κατανάλωσής τους και άρα τα αναζητούν σε κάθε ευκαιρία
Λύση
Όταν τα παιδιά καταναλώνουν καθημερινά γλυκά, καραμέλες κτλ. εθίζονται σε αυτά. Ειδικά όταν το φαγητό χρησιμοποιείται από τους γονείς σαν επιβράβευση τότε ο εθισμός στη ζάχαρη είναι ακόμα πιο ισχυρός. Έτσι όταν κάποια στιγμή οι γονείς αποφασίζουν να τους κόψουν τη ζάχαρη οι αντιδράσεις των παιδιών είναι ακραίες. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν αμέσως αυτή τη συνήθεια επειδή τους το λέμε. Χρειάζεται να κάνουμε μικρές και σταδιακές αλλαγές για καλά αποτελέσματα. Ξεκινάμε δίνοντάς τους ένα γλυκό λιγότερο τη μέρα. Πχ αν έτρωγε 4 γλυκά να τα κάνει 3 μετά 2 και μετά 1 γλυκό. Μόλις καταφέρουμε το 1 γλυκό την ημέρα συνεχίζουμε δίνοντας μερικές μέρες υποκατάστατα πχ αντί για κανονική σοκολάτα, σοκολάτα με στέβια, αντί για κανονικά μπισκότα δώστε μπισκότα ολικής άλεσης, αντί για κανονικό παγωτό δώστε παγωτό με φρούτα. Μόλις φτάσουμε σε αυτό το στάδιο μπορούμε να προσπαθήσουμε το επόμενο βήμα που είναι κάποιες μέρες τις εβδομάδας να μην έχουν καθόλου γλυκό μέχρι να φτάσουμε αισίως στο 1-2 γλυκά την εβδομάδα
Πρόβλημα 5: Δεν έχουν οριοθετηθεί με υγιή τρόπο σε θέματα φαγητού.
Λύση
Η οριοθέτηση είναι ένα από τα κυριότερα ζητήματα που αφορούν το μεγάλωμα των παιδιών. Σε θέματα φαγητού μια καλή οριοθέτηση στα παιδία θέτει τις βάσεις για μια καλή υγεία. Δε χρειάζεται να είμαστε πολύ αυστηροί ούτε όπως και πολύ χαλαροί. Φυσικά αυτό απαιτεί κόπο, παιδεία και διαρκή ενημέρωση. Αποφεύγουμε τους πολύ αυστηρούς περιορισμούς πχ καθόλου φαγητό από έξω. Αποφεύγουμε και το να υποκύπτουμε διαρκώς σε ότι μας ζητούν τα παιδιά. Βάζουμε ένα όριο στα σνακ που μπορούν να καταναλώνουν τα παιδία και μένουμε σε αυτό «Παν μέτρον άριστον»
Πρόβλημα 6: Αντιγράφουν τις δικές μας συνήθειες.
Λύση
Αλήθεια πως να περιμένουμε από τα παιδιά να κόψουν το τσιμπολόγημα όταν εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε; Ένα πράγμα που κάνουν τέλεια τα παιδιά είναι το να μιμούνται… να καθρεφτίζουν τις συμπεριφορές των μεγάλων. Φροντίζουμε λοιπόν να βελτιώσουμε τη δική μας διατροφή αν θέλουμε να τα δούμε και εκείνα να βελτιώνονται.
Πρόβλημα 7: Ακόμα και αν τα προσέχουμε μπορεί να παίρνουν κρυμμένη ζάχαρη και αλάτι από τρόφιμα που ούτε γνωρίζουμε ότι έχουν μέσα ζάχαρη και αλάτι.
Λύση
Η κρυμμένη ζάχαρη και το αλάτι στα τρόφιμα είναι σαν τον αέρα, βρίσκονται δηλαδή παντού! Όταν το παιδί καταναλώνει ζάχαρη και αλάτι χωρίς να το γνωρίζουμε μπορεί να αναπτύξει τάση για τσιμπολόγημα και προτιμήσεις για γλυκές ή αλμυρές τροφές. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να διαβάζουμε πολύ καλά τις διατροφικές ετικέτες και να ανακαλύψουμε πόση κρυμμένη ζάχαρη βρίσκεται στο κάθε τι. (βλέπε την ερώτηση για την κρυφή ζάχαρη στα τρόφιμα)
Πρόβλημα 8: Έχουν βιώσει άγχος, φόβο, απόρριψη, τραύμα ή κάποιο άλλο στρεσσογόνο γεγονός και μη γνωρίζοντας ακόμα πώς να το διαχειριστούν καταφεύγουν στο τσιμπολόγημα (συναισθηματικό φαγητό)
Λύση
Εάν έχει πέσει στην αντίληψή μας κάτι τέτοιο τότε καλό θα ήταν πριν κάνουμε κάποια παρέμβαση από μόνοι μας να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό παιδοψυχολόγο και διατροφολόγο με επιμόρφωση στις διατροφικές διαταραχές των παιδιών. Εκπαιδευόμαστε από τους ειδικούς σχετικά με το πως να μιλάμε και να φερόμαστε στο παιδί μέχρι να είναι σε θέση να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του χωρίς να καταφεύγει στο φαγητό.
Πρόβλημα 9: Είναι η εύκολη λύση
Λύση
Μια παγίδα στην οποία πέφτουν πολλοί γονείς είναι ότι το έτοιμο είναι πιο φθηνό, πιο γρήγορο και άρα πιο εύκολο. Ποιος δεν θέλει να κερδίσει χρόνο άλλωστε; Κι όμως αν αναλογιστούμε το κόστος στην υγεία και το βάρος τόσο των παιδιών τότε μπορεί και να αλλάξουμε γνώμη. Μπορεί για παράδειγμα να θεωρούμε πως το να φάνε μια σοκολάτα είναι πιο εύκολο από το να φάνε ένα φρούτο. Στην πράξη όμως η σοκολάτα θα τα διεγείρει , θα τα κάνει υπερκινητικά, ευερέθιστα κ.τ.λ ενώ το φρούτο απλώς θα τους δώσει ενέργεια και απαραίτητες βιταμίνες. Η μπορεί να είναι πιο εύκολο να του πάρουμε τη λιχουδιά που θέλει για να σταματήσει να γκρινιάζει. Οι εύκολες λύσεις μπορεί να οδηγήσουν σε δύσκολες καταστάσεις. Η επιλογή είναι δική μας.
Πρόβλημα 10: Επηρεάζονται από τρίτους όπως παππούδες, τηλεόραση, συμμαθητές.
Λύση
Σε αυτή την περίπτωση η εκπαίδευση είναι η λύση. Μάθετε στα παιδιά πώς να λένε «όχι». Διδάξτε τους την αξία της καλής διατροφής μέσα από παραδείγματα, παραμύθια βιβλία και δραστηριότητες σχετικά με τη διατροφή τους. Σταματήστε να τσακώνεστε μαζί τους και απλά ασχοληθείτε με αυτά. Μην ξεχνάτε πως συχνά ότι κάνουν το κάνουν για να τραβήξουν το ενδιαφέρον των γονιών. Εάν είστε πραγματικά εκεί γι’ αυτά τότε και εκείνα πρόθυμα θα συνεργαστούν μαζί σας.
Για εξειδικευμένες διατροφικές παρεμβάσεις για τη διατροφή των παιδιών κάλεσε στο:
Τηλ 2462087555
Σοφία Μπάμπου
Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Κ.Ταλιαδούρη 12, Γρεβενά